Basisbeginselen van goed deskundigenonderzoek
Bij veel aansprakelijkheidskwesties is regelmatig de inbreng van een of meer deskundigen nodig. Die deskundige informeert de juridische beslisser, maar mag niet op diens stoel gaan zitten. Juist bij medische aansprakelijkheid is de inbreng van deskundigen vaak van doorslaggevend belang. Maar dat leidt ons tot essentiële vragen. Wie is nu deskundig? Wat maakt iemand tot een deskundige? Het antwoord op die vragen is niet eenvoudig. Helaas wordt vaak iemand die naam gemaakt heeft (hoe dan en waarover?) geraadpleegd, die niet noodzakelijk over alle kennis beschikt voor de specifieke vraagstelling binnen een juridische context.
⇒ Lees daarvoor: Essentiële kwesties deskundigenonderzoek
Het deskundigenbericht
Er zijn steeds twee stappen, die achtereenvolgens moeten worden genomen: (1) de opdracht: het formuleren welke vraag of vragen aan de deskundige zullen worden voorgelegd en (2) het kiezen van de persoon – of personen – die deze vragen het beste kan beantwoorden.
Wanneer de deskundige door de rechter is benoemd, is dat een rechtbankdeskundige (=deskundige in rechte) terwijl een deskundige die werd aangezocht door een der partijen als partijdeskundige wordt aangeduid. Die laatste is daardoor overigens niet op voorhand partijdig. Bij het rechterlijke oordeel legt die laatste echter minder gewicht in de schaal.
Het optreden van incidenten of calamiteiten is steeds een symptoom van een onderliggende bredere problematiek; die moet de deskundige boven water zien te halen
Er zijn binnen een juridische procedure twee verschillende soorten vragen van belang, die elk hun eigen methodologie vragen:
(1) de rechtsvraag: de juridische beslisser wordt een klacht of een eis voorgelegd en zal daarover moeten oordelen;
(2) de onderzoeksvraag: wat is hier precies gebeurd (reconstructie) en waarom is het zo gelopen (verklaring)?
De juiste vraagstelling is van cruciaal belang voor dat deskundigenbericht en daarbij gaat het nogal eens fout. Bij medische aansprakelijkheid wordt te vaak aan de deskundige een rechtsvraag gesteld in de vorm van: “heeft deze arts gehandeld, zoals van een redelijk bekwaam en redelijk handelend arts in die situatie had mogen worden verwacht?”. Dat is de rechtsvraag waarover de juridische beslisser zich zal moeten uitlaten, niet de deskundige.
Bepalend voor de uiteindelijke oplossing en beslissing van de kwestie is de juiste causale verklaring van een onheilsgebeurtenis en om die uitleg te vinden is het stellen van een open onderzoeksvraag essentieel. Waarom is dit zo gebeurd? Bij het beantwoorden van die onderzoeksvraag dient men steeds beducht te zijn op een achterafbias. We weten immers de onzalige afloop, want die is nu juist de aanleiding van de schadeclaim! Dat vraagt een speciale methode van onderzoek.
➜ Lees ook: De achilleshiel van het deskundigenbericht
Voor nadere oriëntatie over deze kwesties, zie de volgende publicaties over de juiste methodologie van onderzoek:
- Het voorleggen van de juiste vraagstelling aan de deskundige
➜ Lees daarover: Vragen aan de deskundige EeR
➜ Franstalige versie: La mission d’un expert (voor Europees deskundigenpanel) - Hoe en waarom deskundigen kunnen dwalen
➜ Lees daarover: Dwalende deskundigen EeR - Hoe behandel je kwesties van medische aansprakelijkheid?
➜ Lees daarover: Ars Aequi medische aansprakelijkheid - Het voorlopig deskundigenonderzoek
➜ Lees daarover: rol rechter bij voorlopig deskundigenonderzoek - Oordelen en het gevaar van wijsheid achteraf
➜ Lees daarover: nietzsches gelijk NJB - Hoe doe je het deskundigenonderzoek bij ‘toxic torts’?
➜ Lees daarover: deskundigen bij toxic torts - Hoe deskundigen te selecteren en goed aan het werk zetten?
➜ Lees daarover: het deskundig inzetten van deskundigen - Is er meer dan de eis van de equality of arms?
➜ Lees daarover: equality of quality - Hoe onderzoek je een incident of calamiteit?
➜ Lees daarover: 15-stellingen-over-calamiteitenonderzoek - Hoe gaat de rechter om met een partijdeskundige?
➜ Lees daarover: Giard partijdeskundigen EeR 2017 - Het grote belang van transdisciplinair denken en werken
➜ De kennis van de jurist voorbij - Wat is een bruikbaar normatief kader voor het beoordelen van de bewijswaarde van een deskundigenbericht?
➜ Lees daarover: Giard & Merckelbach NJB 2018 - Het gevaar van wijsheid achteraf bij diagnostische fouten
➜ Lees daarover: Hindsight bias Medisch Contact 2018 - Wie is/zijn er nu inhoudelijk verantwoordelijk voor een deskundigenbericht?
➜ Lees daarover: wie is verantwoordelijk - Deskundigenonderzoek van vermeende chirurgische fouten
➜ Lees daarover: Goed onderzoek van chirurgische fouten - Deskundigenonderzoek bij insolventies
➜ Lees daarover: Hoofdstuk INSOLAD jaarbundel 2019 - Herbeoordelingen bij medische aansprakelijkheid
➜ Lees daarover: Artikel herbeoordelingen - Mogelijke fouten van KNO-artsen
➜ Lees daarover: KNO-artsen als deskundigen - Hoe onderzoek je een mogelijke fout van een radioloog?
➜ Lees daarover: protocol herbeoordeling MemoRad
Een apart onderwerp is het gebruik van statistische methoden, die soms tot grote gerechtelijke dwalingen aanleiding hebben gegeven. Zie voor een beschouwing daarover: De rol van statistiek
Zie ook de website van het landelijk register van gerechtelijk deskundigen: https://lrgd.nl/
Zie ook gedragscode: GEDRAGSCODE voor gerechtelijk deskundigen in civielrechtelijke en bestuursrechtelijke zaken 2012
Zie ook: Leidraad deskundigen in civiele zaken
Bijgewerkt: 31 juli 2020